ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ

 

1. Ερευνητική Περιοχή Αξιολόγησης Ψηφιακών Βιβλιοθηκών και Υπηρεσιών Πληροφόρησης

Ένα πεδίο έρευνας των ψηφιακών βιβλιοθηκών είναι αυτό της αξιολόγησής τους. Πλούσια βιβλιογραφία υπάρχει για αυτή τη σπουδαίας σημασίας περιοχή και διάφορα πειράματα αξιολόγησης με ενδιαφέροντα αποτελέσματα γίνονται διαρκώς για την αξιολόγηση ψηφιακών βιβλιοθηκών και υπηρεσιών πληροφόρησης.

Το ερευνητικό δίκτυο αριστείας DELOS στοχεύει στην ανάπτυξη ενός πειραματικού χώρου (test bed) αξιολόγησης των ψηφιακών βιβλιοθηκών μέσα στον οποίο διάφορες μέθοδοι και τεχνικές θα μπορούν να εφαρμόζονται, να συγκρίνονται και να βελτιώνονται. Για το λόγο αυτότο University of Duisburg έχει αναπτύξει την ψηφιακή βιβλιοθήκη Daffodil, η οποία προσφέρει πλήθος συλλογών και εργαλείων διαχείρισης και δημοσίευσης υλικού.

Το περιβάλλον διεπαφής του συστήματος Daffodil έχει μεταφραστεί στα ελληνικά, από τον υποψήφιο διδάκτορα του ΤΑΒ Γιάννη Τσάκωνα, έτσι ώστε να δοθεί η δυνατότητα στην ελληνική κοινότητα των βιβλιοθηκών να το αξιοποιήσει εφαρμόζοντας διάφορες μεθόδους αξιολόγησης και να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα για τα συστήματα ψηφιακών βιβλιοθηκών αλλά κυρίως για τη συμπεριφορά των χρηστών τους. Τα συμπεράσματα αυτά έχουν σαν σκοπό τη βελτίωση των υπηρεσιών των συστημάτων στην κατεύθυνση να γίνουν πιο χρηστοκεντρικές.

1.1. Αξιολόγηση υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας των ψηφιακών βιβλιοθηκών.

Οι υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας των ψηφιακών βιβλιοθηκών στοχεύουν στη βελτίωση της διάδρασης των χρηστών παρέχοντας ισχυρά εργαλεία αναζήτησης και διαχείρισης της πληροφορίας. Η διεθνής βιβλιογραφία έχει ελάχιστα ασχοληθεί με την αξιολόγηση των υπηρεσιών αυτού του τύπου.

Στόχος της εργασίας είναι να προσδιορισθούν και να αναλυθούν τα βασικά χαρακτηριστικά των υπηρεσιών αυτών, να μελετηθεί η επιρροή τους στη διάδραση των χρηστών, καθώς επίσης και να εντοπιστούν στοιχεία που δυσκολεύουν τη διάδρασή τους με τους χρήστες. Ιδιαίτερη βαρύτητα πρόκειται να δοθεί στις εξατομικευμένες υπηρεσίες (personalized services). Η εργασία θα εξάγει συμπεράσματα από τη συγκριτική ανάλυση των εν λόγω υπηρεσιών που παρέχονται από τις ψηφιακές βιβλιοθήκες IEEE Explore και Daffodil.

Για την υλοποίηση της εργασίας θα εφαρμοστούν διάφορες ποιοτικές και ποσοτικές μέθοδοι αξιολόγησης της ευχρηστίας και χρησιμότητας των υπηρεσιών που προσφέρουν οι παραπάνω ψηφιακές βιβλιοθήκες, όπως ανάλυση αρχείων καταγραφής (log file analysis), μελέτες χρηστών (user studies), ερωτηματολόγια (questionnaires), γνωστικές διαδρομές (cognitive walkthroughts) κ.α. Για την εξαγωγή συμπερασμάτων θα χρησιμοποιηθούν διάφορα εργαλεία συλλογής δεδομένων, όπως συσκευές (video camera, web cam για την καταγραφή και μελέτη των συνεντεύξεων και της πειραματικής διαδικασίας), εργαλεία λογισμικού καταγραφής και ανάλυσης της συμπεριφοράς χρηστών, διάφορα πρωτόκολλα καταγραφής (π.χ. think aloud protocol), αλλά και διάφορα εργαλεία ανάλυσης των αποτελεσμάτων, όπως για παράδειγμα στατιστική επεξεργασία.

Η εργασία αυτή θα γίνει σε συνεργασία με τον υποψήφιο διδάκτορα του Τμήματος κ. Γιάννη Τσάκωνα, ο οποίος εργάζεται στη Βιβλιοθήκη του Παν/μίου Πατρών.

Αρχική βιβλιογραφία

1.2. Αξιολόγηση εργαλείων συνεργατικής αναζήτησης της πληροφορίας

Οι διαδικασίες αναζήτησης και ανάκτησης της πληροφορίας θεωρούνται εν γένει απομονωμένες λειτουργίες που ασκεί κάποιος χρήστης. Έχει αποδειχθεί όμως πως το περιβάλλον μέσα στο οποίο δρα ο χρήστης επιδρά στην συμπεριφορά του και στην αποδοτικότητα της διαδικασίας αναζήτησης πληροφορίας. ’λλοι χρήστες ή ενδιάμεσοι παράγοντες, όπως είναι οι βιβλιοθηκονόμοι, μπορούν να συνδράμουν και να συνεισφέρουν στην εξυπηρέτηση των αναγκών του. Συνεπώς οι συνεργατικές δραστηριότητες είναι καθημερινό φαινόμενο της δράσης του χρήστη και για τον λόγο αυτό κρίνεται απαραίτητο για τους βιβλιοθηκονόμους να έχουν ευθεία γνώση της συμπεριφοράς των χρηστών όταν αυτοί αιτούνται υποστηρικτικής επικοινωνίας.

Στόχος της εργασίας είναι να αναζητηθούν οι κυριότεροι τύποι συνεργατικής αναζήτησης της πληροφορίας που παρατηρούνται στον χώρο των ψηφιακών βιβλιοθηκών. Η εργασία δεν περιορίζεται στην αλληλεπίδραση - συνεργασία χρηστών - βιβλιοθηκονόμων για την κάλυψη των πληροφοριακών αναγκών των τελευταίων, αλλά σκοπεύει στην πλήρη καταγραφή των συνεργατικών σχημάτων που αναπτύσσονται μεταξύ του χρήστη, του περιβάλλοντος του και των πληροφοριακών αντικειμένων και δομών.

Με βάση την καταγραφή των συνεργατικών σχημάτων, απαιτείται μέσα από την εφαρμογή διάφορων τεχνικών αξιολόγησης (focus groups, ανάλυση αρχείων καταγραφής-log file analysis, μελέτες χρηστών-user studies με ερωτηματολόγια-questionnaires, γνωστικά μονοπάτια-cognitive walkthroughts κ.α.), η ανάλυση της συμπεριφοράς των χρηστών και ο εντοπισμός των αναγκών τους (need analysis). Ως πειραματικό πλαίσιο ορίζεται η ψηφιακή βιβλιοθήκη Daffodil, η οποία διαθέτει προηγμένες λειτουργίες συνεργατικής αναζήτησης και ανάκτησης της πληροφορίας. Για την εξαγωγή συμπερασμάτων θα χρησιμοποιηθούν διάφορα εργαλεία συλλογής δεδομένων, όπως συσκευές (video camera, web cam για την καταγραφή και μελέτη των συνεντεύξεων και της πειραματικής διαδικασίας), εργαλεία λογισμικού καταγραφής και ανάλυσης της συμπεριφοράς χρηστών, διάφορα πρωτόκολλα καταγραφής (π.χ. think aloud protocol), αλλά και διάφορα εργαλεία ανάλυσης των αποτελεσμάτων, όπως για παράδειγμα στατιστική επεξεργασία.

Η εργασία αυτή θα γίνει σε συνεργασία με τον υποψήφιο διδάκτορα του Τμήματος κ. Γιάννη Τσάκωνα, ο οποίος εργάζεται στη Βιβλιοθήκη του Παν/μίου Πατρών.

Αρχική Βιβλιογραφία


2. Ερευνητική Περιοχή Αξιοποίησης Συστημάτων και Υπηρεσιών Πανταχού Παρόντος Υπολογιστή σε βιβλιοθήκες και μουσεία

Τα ασύρματα δίκτυα σε συνδυασμό με την ευρεία διάδοση των ασύρματων φορητών τερ΅ατικών συσκευών, όπως personal digital assistants (PDA) και τα κινητά τηλέφωνα συνιστούν ένα νέο περιβάλλον για την ανάπτυξη υπηρεσιών πληροφόρησης σε ανοικτούς και εσωτερικούς χώρους (πόλεις, αρχαιολογικοί χώροι, μουσεία, βιβλιοθήκες). Τέτοιες υπηρεσίες μπορεί να υποστηρίζουν την πλοήγηση των χρηστών σε φυσικούς χώρους (ανοικτούς και εσωτερικούς), αλλά και την ανάκτηση πληροφορίας από ψηφιακές πηγές (βάσεις δεδομένων, ψηφιακές βιβλιοθήκες κλπ).

Το ερευνητικό έργο "Hybrid Libraries: Προηγμένα συστήματα και υπηρεσίες πρόσβασης σε φυσικούς και εικονικούς χώρους πληροφορίας" που εκπονείται στα πλαίσια του Προγράμματος Ενίσχυσης Ερευνητικού Δυναμικού (ΠΕΝΕΔ) της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ), ΅ελετάει την αλληλεπίδραση χρηστών ΅ε υβριδικούς χώρους πληροφόρησης, δηλαδή συνδυασ΅ούς ψηφιακών βιβλιοθηκών και φυσικών χώρων βιβλιοθηκών ΅έσω κοινής διεπαφής χρήσης. Στα πλαίσια του έργου θα δη΅ιουργηθεί ένα πρωτότυπο σύστη΅α καινοτό΅ων υπηρεσιών ώστε να ΅ελετηθούν φαινό΅ενα που αφορούν στη χρήση των φορητών συσκευών καθώς και στην αλληλεπίδραση μεταξύ του χρήστη και του πλούσιου σε πληροφορίες υβριδικού χώρου.

2.1. Αξιολόγηση σεναρίων χρήσης κινητών συσκευών σε περιβάλλον υβριδικής βιβλιοθήκης

Η διεθνής βιβλιογραφία παρουσιάζει διάφορες περιπτώσεις χρήσης φορητών συσκευών σε περιβάλλοντα βιβλιοθηκών. Στόχος της εργασίας είναι ο εντοπισμός των απαιτήσεων για την ανάπτυξη υπηρεσιών πληροφόρησης σε περιβάλλον υβριδικών βιβλιοθηκών με τη χρήση φορητών συσκευών. Για τον εντοπισμό των απαιτήσεων θα καταρτισθούν σενάρια χρήσης φορητών συσκευών σε περιβάλλοντα υβριδικής βιβλιοθήκης, τα οποία στη συνέχεια θα αξιολογηθούν από δείγμα χρηστών.

Για την κατάρτιση των σεναρίων θα σχηματισθεί μια ομάδα εργασίας (focus group) που θα αποτελείται από έμπειρους βιβλιοθηκονόμους, πληροφορικούς και χρήστες ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών. Τα επικρατέστερα σενάρια χρήσης θα προκύψουν από τα μέλη της ομάδας εργασίας (focus group) χρησιμοποιώντας ως βασικές τεχνικές εξόρυξης τη συνέντευξη, τη συζήτηση και την καταγραφή της ομάδας με ηλεκτρονικά μέσα (audio - video files). Θα ακολουθήσει ανάλυση εργασιών (task analysis) με τη χρήση κατάλληλων εργαλείων λογισμικού που έχουν αναπτυχθεί από την Ερευνητική Ομάδα Ευχρηστίας Λογισμικού του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Πατρών.

Στη συνέχεια τα σενάρια χρήσης θα αξιολογηθούν προκειμένου να καταρτισθούν οι απαιτήσεις του συστήματος.Για την αξιολόγηση των σεναρίων χρήσης θα αξιοποιηθεί η έρευνα χρηστών με τη χρήση ερωτηματολογίων. Επίσης θα γίνει προσπάθεια ανάπτυξης πιλοτικού ασύρματου συστήματος από μέλη της ομάδας εργασίας έτσι ώστε να υλοποιηθούν κάποια από τα σενάρια και να αξιολογηθούν με τη χρήση της τεχνικής των γνωστικών διαδρομών.

Η εργασία αυτή θα γίνει σε συνεργασία με τους υποψήφιους διδάκτορες του Τμήματος κ. Σπύρο Βερονίκη και κ. Γιάννη Τσάκωνα, τον υποψήφιο διδάκτορα του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Δημήτρη Γαβρίλη και την Ερευνητική Ομάδα Ευχρηστίας Λογισμικού του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Πατρών.

Αρχική Βιβλιογραφία


3. Ερευνητική Περιοχή Εργαλείων και Συστημάτων Διαχείρισης Γνώσης

Ο Σημασιολογικός Ιστός βασίζεται στη εννοιολογική διαχείριση της πληροφορίας και βασικό εργαλείο ανάπτυξής του είναι τα συστήματα οργάνωσης και διαχείρισης γνώσης (knowledge organization systems - KOS). Χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιων συστημάτων είναι οι οντολογίες οι οποίες αναπαριστούν τη γνώση ενός γνωστικού πεδίου ορίζοντας και συσχετίζοντας έννοιες, αξιώματα μεταξύ των εννοιών, κανόνες συμπερασματολογίας και στιγμότυπα (αντιπροσώπους) των εννοιών. Οι αρχές του σημασιολογικού ιστού έχουν άμεση εφαρμογή στις ψηφιακές βιβλιοθήκες οι οποίες στοχεύουν στην παροχή έγκυρης και κατάλληλης πληροφορίας που ικανοποιεί τις ανάγκες των χρηστών τους, ενώ οι οντολογίες έχουν χρησιμοποιηθεί και για την επίτευξη σημασιολογικής διαλειτουργικότητας και της διαλειτουργικότητας μεταδεδομένων.

3.1. Κωδικοποίηση πληροφοριακών τεκμηρίων από εργαλεία διαχείρισης γνώσης

Τα πληροφοριακά εργαλεία (reference documents, λεξικά, εγκυκλοπαίδειες κλπ) αποτελούν πηγές βασικής γνώσης και θεμελιώνουν - καθιερώνουν έννοιες, παρέχοντας χρήσιμες σημασιολογικές πληροφορίες για αυτές. Ωστόσο δεν παρέχουν μια δομημένη οργάνωση της γνώσης που περιγράφουν και για αυτό το λόγο η πρόσβαση σε αυτή γίνεται συνήθως μέσω αλφαβητικών ευρετηρίων και όχι μέσω συστημάτων διαχείρισης εννοιών (π.χ. θησαυροί).

Στόχος της εργασίας είναι η ανάπτυξη ενός μοντέλου οργάνωσης της γνώσης που περιέχεται σε πληροφοριακά εργαλεία. Για την ανάπτυξη του μοντέλου θα μελετηθούν και χρησιμοποιηθούν οντολογίες ανώτατου επιπέδου (upper level ontologies), οι οποίες παρέχουν ένα χρήσιμο, γενικό και αφηρημένο εννοιολογικό φορμαλισμό. Η κωδικοποίηση του μοντέλου θα γίνει στη γλώσσα οντολογιών OWL, με χρήση κατάλληλων εργαλείων διαχείρισης και ανάπτυξης οντολογιών (π.χ. Protege, GraphOnto).

Το μοντέλο θα εφαρμοστεί στο:

Ν. Γ. Πολίτης (1852-1921), "Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό", Αθήνησι : Μπαρτ και Χιρστ Εκδόται, 1889-1898.

Περιεχόμενα:

Τ. 1. Α-Αντιγορίτης.--Τ. 2. Αντιγραφή-Βολβός.--Τ. 3. Βόλγα-Ερμής.--Τ. 4. Ερμής-Λάμιον.--Τ. 5. Λαμορισιέρ-Πυθαγόρειον θεώρημα.--Τ. 6. Πυθαγόρειος φιλοσοφία-Ώχρος.-- Τ. 7. Συμπλήρωμα περιέχον α)τα νεώτερα συμβάντα, β)τας τελευταίας απογραφάς του πληθυσμού, γ)τας νεωτέρας ανακαλύψεις και εφευρέσεις, δ)άρθρα παραλειφθέντα εν τω κύριω έργω,ε)διόρθωσιν εσφαλμένων, ς)βίους και έργα σύγχρονων Ελλήνων.

Το αποτέλεσμα θα είναι ένα εργαλείο κωδικοποιημένης και οργανωμένης γνώσης που θα καθιστά δυνατή τη μελέτη της επιστημονικής ορολογίας, θεμελίωσης και οργάνωσης της γνώσης εκείνης της εποχής.

Η εργασία αυτή θα γίνει σε συνεργασία με τον Επίκουρο Καθηγητή Μιλτιάδη Πεχλιβάνο και το βιβλιοθηκονόμο Ανέστη Σίτα του Τμήματος Φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, οι οποίοι θα προσφέρουν το πληροφοριακό υλικό, θα συμμετέχουν στον καθορισμό των απαιτήσεων του εννοιολογικού μοντέλου και θα αξιολογήσουν το τελικό αποτέλεσμα.

Αρχική Βιβλιογραφία

επιστροφή στην κορυφή της σελίδας